یکی از طرح های معروف و مشهور که در صنعت فرش بافی مورد استفاده قرار می گیرد طرح و نقش افشان می باشد. در گذشته طرح رایجی که بسیار مورد استفاده قرار می گرفته و مورد تایید و پسند اکثریت مردم بوده طرح ترنج می باشد در این طرح یک ترنج در وسط طرح قرار می گیرد و اطراف آن شامل گلهای ریز و درشتی است که تمام فرش را پر می کرد با گذشت زمان طراحان در طراحی های فرش ترنج را از وسط نقشه حذف کرده وسراسر فرش را گلهایی به صورت پراکنده پر می کند و دیگر خبری از طرح ترنج در وسط فرش نیست.
طرح افشان فرش در بعضی مواقع با طرح های اسلیمی شامل شاخ و برگ و حیوانات همراه بوده و بین آنها ارتباط و اتصالی قابل توجه برقرار است و در مواردی دیگر با طرح های ختایی همراه است پس می توان طرح افشان را ترکیبی از طرح اسلیمی و ختایی دانست.
در طرح افشان به علت اینکه گل ها ، برگ ها ، غنچه ها و سایر موارد در سطح فرش گسترده و پخش شده اند به آن طرح افشان می گویند.
با توجه به این خصوصیت و ویژگی خاص در طرح افشان فرش از این طرح در چیدمان و دکوراسیونهای شلوغ و شیک استفاده می شود.
نبود ترنج در این طرح باعث شده تا طرحی نو محسوب شده و علاقه مندی خاصی به آن ایجاد شود.
با توجه به استفاده از گل های ریز و پراکنده در سطح کار و شلوغی آن ، در بافت فرش از الیاف ریز و ظریف استفاده می شود وقالی با شانه و تراکمی بالا بافته می شود. ظرافت به کار رفته در این طرح موجب شده تا قالی شباهت زیادی به فرش دستباف پیدا کند.
نقشهای مهم طرح افشان را میتوانیم به صورت ذیل دسته بندی کنیم :
- طرح افشان بندی : گلهایی دارد که باهم در ارتباط هستند.
- طرح افشان حیوانات : در این طرح حیوانات نقش اصلی را دارند.
- طرح افشان دسته گل : در این طرح دسته گلها و کومهها از تصاویر اصلی هستند.
- طرح افشان شاخه پیچ : در این طرح این طور به نظر میرسد که شاخه گلها باهم پیوستگی دارند.
- طرح افشان ترنج دار : در این طرح نیز در وسط نقشه ترنج دیده میشود.
- طرح افشان شکسته : این طرح نیز با خطوط شکسته همراه است.
